Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem

U moet Javascript inschakelen om deze website te bezoeken.

Nederlandse ambachten

Tijdens de Middeleeuwen ontstaan in de Nederlandse steden allerlei verschillende ambachten en ook op het platteland worden veel inventieve uitvindingen gedaan die uitgroeien tot ambachten.

Stel je voor. Je leeft in de 14e eeuw en woont in stad die nog niet zo lang bestaat. Je verre grootouders hebben altijd op het platteland gewoond, maar op een bepaald moment krijgen mensen behoefte om dichter bij elkaar te wonen en te handelen. De eerste steden ontstaan! Van alle mensen die in de stad wonen, beoefenen de meesten een ambacht. Je vindt er bakkers, smeden, brouwers en molenaars. Eigenlijk is een ambacht op dat moment dus niets anders dan een normaal middeleeuws beroep.

Van generatie op generatie

Ambachten worden nog altijd doorgegeven. Het wordt tegenwoordig vaak gezien als iets nostalgisch: iets dat nu niet meer plaatsvindt. Sommige historische ambachten zijn grotendeels overgenomen door machinewerk en sommige ambachten hebben zich kunnen aanpassen aan de tijd en bestaan nog steeds. De kennis van verschillende ambachten is nog steeds erg belangrijk voor de economie van ons land.

Voor veel bezoekers is het een bekend fenomeen in het Openluchtmuseum: de levendige Smederij uit Loerbeek. Op het aambeeld wordt onder andere materiaal gemaakt voor de Scheepswerf. Ook op andere plekken in het museum vind je objecten die in de smederij zijn gemaakt. Zo worden er een aantal keer per jaar hoepels gebrand. Die worden gebruikt om ijzeren banden te plaatsen rondom de houten wielen uit de Radmakerij. Maar ook in deze tijd bestaan er nog smederijen, zoals in Andelst. In die smederij werken Cees en zijn dochter Lotte samen. Een mooi voorbeeld van een ambacht dat ook vandaag de dag nog van generatie op generatie wordt doorgegeven.

Uit het goede hout gesneden

Hoewel veel ambachten rondom steden zijn ontstaan, moet ook de invloed van het platteland niet onderschat worden. Tegenwoordig willen we steeds meer zelfvoorzienend en circulair leven, maar dat is iets dat op het platteland eigenlijk al eeuwenlang gebeurt. Tijdens de winter was het rustiger op de boerderij. Boeren gingen als vrijetijdsbesteding vaak aan de slag met materiaal dat dicht bij huis te vinden was. Veel dat ze maakten was voor eigen gebruik of voor mensen in de buurt. Boeren probeerden op die manier naast het boerenbedrijf wat bij te verdienen met bijvoorbeeld wol spinnen, kaas maken, potten bakken, eigen groenten telen of… hout bewerken.

Fries houtsnijwerk is het versieren van houten gebruiksvoorwerpen met de zogenoemde kerfsneetechniek. Bijzonder is dat de techniek van het houtsnijden vroeger niet op schrift werd vastgelegd. Men kopieerde daarom vaak wat al in huis was en de techniek werd vaak doorgegeven van vader op zoon. Ook in de collectie van het Openluchtmuseum zijn een aantal voorbeelden te vinden van objecten die zijn versierd door middel van houtsnijden.

Kennis doorgeven

Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland is een onderdeel van het Nederlands Openluchtmuseum. Deze organisatie helpt onder andere beoefenaars van immaterieel erfgoed met het borgen ervan. Immaterieel erfgoed geeft niet alleen een gevoel van verbondenheid met de vorige generatie, het is juist ook toekomstgericht omdat het wordt doorgegeven aan de volgende generatie. Hoe zit dat dan met ambachten? Blijven alle ambachten dan ook altijd bestaan of sterven ze soms ook uit?

Hoewel misschien niet alle traditionele ambachten blijven bestaan zoals ze ooit bedoeld zijn, wordt de kennis van het vak wel doorgegeven aan volgende generaties. Soms kan die kennis gebruikt worden om geautomatiseerd vakwerk efficiënter te maken en soms kan de kennis van een traditioneel ambacht gebruikt worden voor een nieuw ambacht. In 2021 staan ambachten in het Openluchtmuseum centraal. Loop bijvoorbeeld de ambachtenroute Maakt ‘t! of neem een kijkje bij de tentoonstelling Makers in beeld.

Bekijk bovenstaande video om interviews te zien met Cees Pronk (smid), Erno Korpershoek (Fries houtsnijder) en Frank Hemeltjen (Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland).

Dit vind je misschien ook leuk

In het Openluchtmuseum breekt de ijstijd aan

Even lekker een ijsje halen. Het is nu een vast onderdeel van ons dagelijks leven. Zeker op warme dagen, als we op de fiets verkoeling zoeken, strijkt half Nederland neer bij een ijssalon. Dat ijs heeft een lange voorgeschiedenis.
Ambacht & Gereedschap

Voor ieder ambacht een uniek gereedschap

In de collectie van het Nederlands Openluchtmuseum bevinden zich allerlei gereedschappen die bij verschillende beroepsgroepen in gebruik zijn geweest.
De roomcentrifuge. Hoe een pionier de revolutie miste

Nederland staat in de top vijf zuivelexporterende landen van de wereld. Een ongelooflijke prestatie voor zo'n klein landje. En de traditie van zuivelexport is lang. Al vanaf de zeventiende eeuw staat Holland bekend om de Goudse en Edammer kazen en Friesland om zijn boter. Niet gek dus dat het Nederlands Openluchtmuseum in 1992 juist een zuivelfabriek opneemt in zijn collectie gebouwen: Boter- en kaasfabriek Freia uit het Friese Veenwouden, icoon van de industrialisatie van het platteland. De oprichter is Mindert Bokma de Boer.