Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem

U moet Javascript inschakelen om deze website te bezoeken.

Ambacht & Gereedschap

In de collectie van het Nederlands Openluchtmuseum bevinden zich allerlei gereedschappen die bij verschillende beroepsgroepen in gebruik zijn geweest.

Zo zijn er algemene gereedschappen te vinden, zoals hamers, zagen en schaven, maar ook hele specifieke, zoals het plooiraam van een mutsenmaker. Op deze pagina is een selectie te zien van voorwerpen die in het verleden door ambachtslieden zijn gebruikt.

Hoefsmid

Smeedijzeren mondspiegel (NOM.31957-60)

Dit voorwerp werd gebruikt door Th. A. Poppe, hoefsmid in Zwolle. Met deze mondspiegel zette Poppe de mond van het paard open door de spiegel eerst horizontaal in te brengen en daarna in verticale stand te draaien. Vervolgens kon hij ongehinderd zijn hand in de mond van het paard steken om het gebit te controleren op scherpe puntjes.

Oneffenheden werden weggehakt met een beitel. Aangetaste kiezen en tanden verwijderde Poppe met een tang.

Bakker

Gietvorm met twee katten (NOM.32940-61)

Het voorwerp is afkomstig van een bakkerij in Amersfoort en gebruikt voor het gieten van chocolade- of suikerfiguren.

Bezembinder

Lattenkruiwagen (NOM.6998-47)

Dit voorwerp is gebruikt door een bezembinder voor het afleveren van bestellingen bij klanten. De kruiwagen is afkomstig uit Groesbeek, Gelderland.

Tingieter

IJzeren tingietershamer met een houten steel (NOM.11009-50)

Deze hamer werd gebruikt om de recht afgegoten bakken van de tinnen lepels bol te slaan. De gladde kant van de hamer werd gebruikt; de doffe kant diende als reserve. Men sloeg ongeveer vier dozijn lepels in een uur.

Edelsmid

Stofblik met hazenpootje (NOM.47562-74)

Edelsmeden gebruikten een stofblik met een hazenpootje als vegertje om na het werk het fijne goud- en zilverstof te verzamelen. Bij een hazenpootje bleef het kostbare en weer te gebruiken restmateriaal niet tussen de haren zitten zoals bij een gewone stoffer. Dit stofblik met pootje is gebruikt in de zilversmederij van J.F. Kerkhoff in Amsterdam.

Slager

Varkenskrabber (N.34704)

Nadat het bloed was afgevloeid, werd het varken met heet water overgoten of in heet water gelegd, waardoor huid en haren soepel werden. Vervolgens kon de slager met de krabber de huid schoonschrapen. Met de haak aan het uiteinde werden de klauwtjes van de hoeven getrokken. Met de klemmen aan de zijkant kon de slager de krabber aan zijn gordel bevestigen.

Dit exemplaar dateert uit het midden van de twintigste eeuw en is gebruikt in een slagerij in Millingen.

Schoorsteenveger

Borstel van een schoorsteenveger (N.236)

Borstel met een lange metalen steel, gebruikt voor het schoonmaken van rookkanalen van haarden. De borstel is vanaf de jaren 1950 tot 1972 door een schoorsteenveger in gebruik geweest.

Schoenmaker

Metalen knopenhaakje (NOM.43355-73)

Met behulp van een knopenhaakje kan een knoop van een schoen of handschoen eenvoudig door het knoopsgat gehaald worden. Je steekt de haak door het knoopsgat en haakt deze vervolgens om de knoop, waarna de knoop door het gat getrokken kan worden.

Mutsenmaker

Plooiraam (HM.9017.A)

Onder andere de voorstroken van knipmutsen worden vaak op een plooiraam geplooid. Dit is werk van de mutsenmaakster. De gesteven stroken worden met behulp van de koperen staafjes in een golvende vorm gebracht. Dan worden ze, nog op het plooiraam, boven de stoom gehouden. Wanneer ze afgekoeld en gedroogd zijn, zitten de plooien er goed in en kunnen de stroken aan de muts genaaid worden.

Bij iedere wasbeurt moet de muts uit elkaar gehaald worden en weer op deze wijze worden opgemaakt.

Kousenhersteller

Kousenreparatiemachine van het merk Maskita Frili (N.43000)

Mevrouw Van der Maat werkte vanaf haar vijftiende jaar als hersteller van nylon kousen bij 'De Kousendokter' aan de Grote Kerkstraat in Hoogeveen. Het ophalen van een ladder kostte in die jaren ongeveer 10 cent. Toen mevrouw Van der Maat na haar bruiloft naar Oosterbeek verhuisde, ging zij voor de schoenenwinkel Van Scherrenburg het repareren van kousen als thuiswerk verrichten. In de jaren tachtig van de twintigste eeuw werden nieuwe kousen steeds goedkoper en was er minder behoefte aan de reparatie van ladders.

Dit vind je misschien ook leuk

Nederlandse ambachten

Van generatie op generatie

Tijdens de Middeleeuwen ontstaan in de Nederlandse steden allerlei verschillende ambachten. Denk bijvoorbeeld aan bakkers, smeden, brouwers en molenaars. Ook op het platteland worden veel inventieve uitvindingen gedaan die uitgroeien tot ambachten, zoals het bewerken van vlas of het maken van klompen.
In het Openluchtmuseum breekt de ijstijd aan

Even lekker een ijsje halen. Het is nu een vast onderdeel van ons dagelijks leven. Zeker op warme dagen, als we op de fiets verkoeling zoeken, strijkt half Nederland neer bij een ijssalon. Dat ijs heeft een lange voorgeschiedenis.
De favoriete ambachten

In onze videoserie 'De favorieten van' geven we onze medewerkers een podium. Carianne van Dorst is wetenschappelijk medewerker en deelt in deze video haar favoriete ambachten die te bewonderen zijn in het museumpark.