Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem

U moet Javascript inschakelen om deze website te bezoeken.

De Nederlander op de Amerikaanse ansichtkaart

In 2018 beweerde Olympisch verslaggever Katie Couric dat Nederlanders goede schaatsers zijn, omdat ze in de winter naar hun werk schaatsen. Volgens haar was schaatsen een van de belangrijkste vormen van transport. Veel Nederlanders konden de humor hier wel van inzien. Het is een onschuldig stereotype dat Nederland al lange tijd achtervolgt. Dergelijke stereotypen over Nederlanders bestaan al veel langer en zijn bijvoorbeeld terug te zien op Amerikaanse ansichtkaarten uit het begin van de twintigste eeuw.

In het voorjaar van 2023 snuffelde ik door stapels ansichtkaarten en werd mijn aandacht gegrepen door enkele kaarten die aan het begin van de twintigste eeuw in de Verenigde Staten zijn geproduceerd en verstuurd. Op een van die kaarten zijn twee kinderen te zien die in een slee door een winters landschap worden getrokken, op een andere kaart staat een meisje afgebeeld in een reusachtige klomp en op nog een kaart een groepje kinderen dat danst voor een molen.

Aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw pende menig burger erop los, in afwachting van een antwoord met een vrolijke illustratie. Daarnaast was er tussen 1890 en 1920 in de Verenigde Staten veel belangstelling voor Nederland, een periode die nu bekendstaat als Holland Mania. Deze Holland Mania, een term geïntroduceerd door hoogleraar kunstgeschiedenis Annette Stott, vormde voor veel Amerikanen een venster op de Nederlandse cultuur en bevolking. Een van de manieren waarop zij kennismaakten met Nederland was door middel van deze ansichtkaarten. Op de ansichtkaarten werden Nederlanders vaak afgebeeld in traditionele streekdrachten en in een typisch Hollands landschap. Deze afbeeldingen boden een inkijkje in de Nederlandse tradities, maar waren niet vrij van stereotypen en simplificaties.

Met de opkomst van de moderne natiestaat was Amerika op zoek naar een nationale identiteit. Tijdens deze zoektocht keken Amerikanen, voornamelijk aan de oostkust van de Verenigde Staten, terug op hun geschiedenis. Wat waren de bouwstenen geweest voor de jonge republiek? Nederland had een aantal eeuwen eerder koloniën in Noord-Amerika gesticht, net als een aantal andere Europese landen. De Nederlandse cultuur werd aan het eind van de negentiende eeuw verkozen boven die van de overheersende Engelsen. De Amerikanen herkenden zich in de vrijheid van godsdienst, de vanzelfsprekendheid van hard werken en het belang van het gezin. De onder andere Afrikaanse, Aziatische, Spaanse en eigen Native American cultuur die het land rijk was, werd daarbij over het hoofd gezien.

Een van de manieren waarop de fascinatie voor Nederland tot uiting kwam, vond plaats op 25 september 1909. In de staten New York en New Jersey herdacht en vierde men de ontdekking van de rivier de Hudson door Henry Hudson en de eerste succesvolle commerciële toepassing van de raderboot door Robert Fulton. Naast deze ontdekkingen werden in een parade de verschillende periodes van de geschiedenis van New York uitgelicht en werd veel aandacht geschonken aan de Nederlandse periode. De club Holland Society of New York werd opgericht, er werden lezingen gegeven over de Nederlandse cultuur en het Metropolitan Museum of New York hield een tentoonstelling met 146 schilderijen van Nederlandse schilders.

De zoektocht van Amerikanen naar een eigen identiteit heeft bijgedragen aan de romantische beeldvorming van Nederland. Een land van windmolens, klompen en schilderachtige tulpenvelden. Daarbij hebben de Amerikanen de diepere en complexere aspecten van de Nederlandse cultuur, en die van de eigen Amerikaanse cultuur, over het hoofd gezien. Het herinnert ons eraan dat culturele identiteit veel gelaagder is dan oppervlakkige clichés suggereren, en dat het essentieel is om de diversiteit en complexiteit van elke samenleving te erkennen en te waarderen.

Judith Beening
Antropoloog & erfgoedprofessional