Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem

U moet Javascript inschakelen om deze website te bezoeken.

Venezia, de oudste Italiaanse ijssalon in Nederland nu in het Openluchtmuseum te zien

31/05/2021

Op 11 juni 2021 opent ijssalon Venezia aan het Zaanse Plein in het Nederlands Openluchtmuseum. De befaamde ijssalon uit Utrecht zoals die decennialang werd gerund door de van oorsprong Italiaanse familie De Lorenzo. Door het destijds hypermoderne neon, de spiegels, Italiaanse muziek en het heerlijke ambachtelijke ijs zou het in 1960-1970 uitgroeien tot één van de mooiste en meest bezochte horecagelegenheden van Utrecht. Grondlegger Guido De Lorenzo werd in 1992 bovendien geridderd in de orde van Oranje Nassau en eindigde in 2000 bij de verkiezing ‘Utrechter van de eeuw’ als derde. Om de opening van Venezia te vieren is er op vrijdag 11, zaterdag 12 en zondag 13 juni een feestelijk programma in het museumpark, met onder meer Walking Faces a Venezia van theatergroep Mime-Oost uit Arnhem; bezoekers worden verrast met fysiek theater en mime, korte scènes, comedia en tableaus en optredens van the Bronco Brothers met een speciaal geselecteerde Italiaanse medley van Italiaanse evergreens, van Italiaanse opera meezingers als 'O solo mio' tot bekende Italiaanse popnummers uit de jaren 1960, 1970 en 1980.

IJsmaker Carlo De Lorenzo: “Wij zijn trots dat het originele interieur van Venezia in de collectie van het Nederlands Openluchtmuseum is opgenomen en zo bewaard blijft voor toekomstige generaties. Venezia in het Openluchtmuseum is helemaal ingericht zoals het er in de jaren 60 van de 20ste eeuw in Utrecht heeft uitgezien. Het is alsof ik terug ben gegaan in de tijd, toen ik bij mijn vader en broer tijdens de schoolvakanties in de ijssalon werkte. De inrichting met de beeldbepalende toonbank is perfect gereconstrueerd. Zelfs de tegels die in de jaren 60 op de vloer lagen zijn terug.”

Directeur van het Openluchtmuseum Teus Eenkhoorn: ”Met de opening van Venezia, een Utrechts icoon, gaat een langgekoesterde wens in vervulling. Een ambachtelijk Italiaanse ijssalon waar onze bezoekers geheel in sfeer ijs kunnen kopen. En niet onbelangrijk, in Venezia vertellen wij het verhaal van de Italiaanse migranten die naar Nederland kwamen en ons land op veel fronten hebben verrijkt, niet alleen culinair maar ook qua taal en muziek. De realisatie van Venezia is mogelijk geweest door een genereuze gift van de Vrienden van het Openluchtmuseum.”

Het ambachtelijke Italiaanse ijs dat te koop is in Venezia wordt in Arnhem gemaakt door Carlo en Massimo De Lorenzo, tweede en derde generatie (zoon en kleinzoon van grondlegger Guido De Lorenzo) Italiaans ambachtelijk ijsmakers in Nederland. Massimo De Lorenzo: “Voor Venezia in het Openluchtmuseum maken wij ambachtelijk ijs in de zeven smaken van destijds, smaken die nog steeds erg populair zijn in Nederland, te weten; vanille, aardbei, citroen, chocola, mokka, malaga en hazelnoot.”

Arbeidsmigratie

In Venezia vertellen we het verhaal van de Italiaanse migranten uit de Dolomieten die in de jaren 20 van de 20ste eeuw naar Nederland kwamen. Dit werden echte ijsmakers, een ambacht dat tot op de dag van vandaag wortels heeft in deze Italiaanse regio. In het geval van Venezia nemen wij de bezoeker mee in de familiegeschiedenis van de familie De Lorenzo. Guido De Lorenzo -de grondlegger van Venezia- is afkomstig uit het dorp Tai di Cadore (Dolomieten). Hij komt in 1928 naar Nederland waar hij aanvankelijk met een ijskar langs de deuren gaat. In 1930 komt hij naar Utrecht en opent hij daar de eerste vestiging van Venezia. Venezia is daarmee ook de oudste Italiaanse ijssalon in Nederland.

In de eerste helft van de 20ste eeuw, in de periode tussen de twee wereldoorlogen, kwamen de ijsmakers samen met bijvoorbeeld schoorsteenvegers vanuit voornamelijk Noord-Italië naar Nederland. Deze migranten hebben zich in de crisisjaren uit het niets moeten opwerken, zonder (overheid)steun, en in het begin ook zonder gezin.

De ijsmakers die zich in Nederland vestigen waren -toen zij eenmaal succesvolle zaken hadden opgezet- echte seizoenswerkers. Ze baten hun ijssalon uit in de lente- en zomermaanden en in de winter gaan ze terug naar de Dolomieten. Hun kinderen genieten nog een echte Italiaanse opvoeding en scholing in de regio van herkomst. Zij wonen veelal bij grootouders en zien hun ouders pas weer als die in het najaar naar Italië komen.

Hun komst heeft Nederland op vele fronten verrijkt qua taal, muziek en ook culinair: denk aan pizza, lasagne, espresso, cappuccino, latte macchiato en niet in de laatste plaats natuurlijk Italiaans ijs.

De familie De Lorenzo in Utrecht en Arnhem

Guido De Lorenzo (Tai di Cadore 1905- 1995) opende de eerste vestiging van Venezia in 1930 aan de Voorstraat 80 (hoek Wijde Begijnstraat). Van 1933 tot 1942 zat Venezia aan Janskerkhof 21 en vanaf 1942 tot de sluiting in 2011 was Venezia gevestigd aan de Voorstraat 8. Guido blijft tot eind jaren 1980 actief, zijn zoon Carlo neemt de vestiging aan de Voorstraat eind jaren 1970 over. Guido's zoon Italo is vanaf de jaren 1970 tot in de jaren 2000 de uitbater van de vestiging aan de Oudegracht 105. Inmiddels is de derde generatie De Lorenzo actief in Nederland. IJsmaker Massimo De Lorenzo, de zoon van Carlo, staat sinds 2016 aan het roer in ijssalon Trio in Arnhem en ijsmaker Romana De Lorenzo, de dochter van Italo, staat sinds de jaren 2000 met ijskiosk Venezia op de Jansbrug (Oudegracht) in Utrecht.

Coppa d’Oro – Wereldkampioen ijsmaken

In 2005 won Carlo De Lorenzo de Coppa d’Oro (gouden wereldbeker) voor zijn kokosijs. Ieder jaar wordt deze prestigieuze prijs fel bevochten door de beste ijsmakers vanuit de hele wereld tijdens de vakbeurs Mostra Internazionale del Gelato Artigianale (MIG), de oudste ijsbeurs van Italië. Romana De Lorenzo eindigde in 2015 als vierde met haar ricotta-ijs.

IJssalon Venezia in de collectie van het Nederlands Openluchtmuseum

IJssalon Venezia in het Openluchtmuseum is een zorgvuldig gereconstrueerde versie van Venezia zoals die er in de jaren 1960 in Utrecht heeft uitgezien. Het originele interieur is in de collectie opgenomen, in totaal 1.794 objecten variërend van houten spatels en verzilverde ijscoupes uit de jaren 1930 tot de originele toonbank en kenmerkende neonverlichting. Omdat het originele interieur van Venezia te kwetsbaar is voor een gebruikslocatie -met meer dan 500.000 bezoekers per jaar- en niet alle onderdelen (in goede staat) bewaard zijn gebleven is ervoor gekozen het interieur zo natuurgetrouw mogelijk na te maken, met toevoeging van enkele originele elementen. Als museum is ons doel de delen die van het authentieke interieur bewaard zijn gebleven zo goed mogelijk te conserveren voor de toekomst.

De realisatie van ijssalon Venezia in het Nederlands Openluchtmuseum is tot stand gekomen door een genereuze bijdrage van de Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum.

DocU: La famiglia De Lorenzo, drie generaties ijsmakers

Vanaf zondag 6 juni zendt RTV Utrecht de tweedelige DocU “La famiglia De Lorenzo, drie generaties ijsmakers” uit. IJssalon Venezia, welke Utrechter heeft er niet ooit een ijsje gegeten en zich vergaapt aan het bijzondere interieur in de Voorstraat? Tien jaar na de sluiting krijgt Venezia een nieuwe plek in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Een documentaire over de drie generaties ijsmakers achter deze oudste Italiaanse ijssalon van Nederland. Bekijk hieronder vast een preview.

De documentaire La famiglia De Lorenzo, drie generaties ijsmakers, is geregisseerd door Monique Lesterhuis en geproduceerd door stichting Geschreven op het Scherm. De film is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van de gemeente Utrecht, Prins Bernhard Cultuurfonds, K.F. Heinfonds, Carel Nengermanfonds, Fentener van Vlissingenfonds, Van Baarenstichting, het Provinciaal Utrechts genootschap, én dankzij ruim 100 donaties via voordekunst.nl.

RTV Utrecht & Omroep Gelderland

Deel 1 wordt uitgezonden op zondag 6 juni en deel 2 op zondag 11 juni. Na uitzending is documentaire terug te kijken via rtvutrecht.nl/gemist. In het najaar is de documentaire ook op Omroep Gelderland te zien.