U moet Javascript inschakelen om deze website te bezoeken.
U probeert deze website te bezoeken via Internet Explorer.
Deze website ondersteunt Internet Explorer niet.
Vanaf 2019 adviseert Microsoft aan Windowsgebruikers om te stoppen met het gebruik van Internet Explorer als standaard webbrowser.
Overweeg om één van de volgende gratis browsers te downloaden op uw Windowscomputer:
Wij hopen u gauw te mogen verwelkomen op Openluchtmuseum.nl!
Papa de Kom
Het is een meer dan levensgroot kunstwerk. Op de grond staat een wijde, naar boven taps toelopende koker, behangen met honderden gezichten van terracotta. Daarboven zweeft het gezicht van de Surinaamse schrijver Anton de Kom. Het is de blikvanger van de tentoonstelling Anton de Kom – schrijver, strijder, wegbereider in het Nederlands Openluchtmuseum.
Anton de Kom ziet in 1898 in Paramaribo het levenslicht. Zijn vader is nog geboren in slavernij. Op school krijgt Anton les van de Tilburgse fraters, bij wie hij leert waar de Rijn Nederland binnenstroomt. Later schrijft hij: “Wij, die met de stok gestraft werden wanneer wij het waagden binnen de schoolmuren onze eigen ‘Surinaamse taal’ te spreken, moesten in geestdrift raken voor de opstandigheid van Claudius Civilis en de dappere Verlatinghe van Willem de Zwijger. Wij, die de namen van de opstandelingen Bonni, Baron en Joli Coeur tevergeefs in onze geschiedenisboekjes zochten, beijverden ons om vlug en nauwgezet voor het examen de namen en jaartallen op te dreunen der Nederlandsche gouverneurs, onder wier bewind men onze vaders als slaven ingevoerd heeft.”
Deze even nuchtere als vlijmscherpe constatering is de voedingsbodem voor De Koms levenslange strijd tegen koloniale onderdrukking, racisme en onrecht. In 1934 resulteert dat in zijn boek Wij slaven van Suriname. Een parel van gestileerde woede over het eeuwenlange wangedrag van Nederland in zijn geliefde moederland Sranan.
Als zwarte Surinamer gaat het Anton de Kom niet om zwart tegen wit. Zijn drijfveer is recht tegen onrecht, en hij neemt het dan ook op voor alle mensen die in Suriname worden uitgeknepen. Hij is daarmee ook een verbinder voor de bevolkingsgroepen die na de afschaffing van de slavernij naar Suriname zijn gehaald om het zware werk op de plantages voort te zetten: de Chinezen, de Javanen, de Hindoestanen. Anton de Koms luisterend oor geeft de contractarbeiders hoop. Het levert hem de koosnaam ‘Papa de Kom’ op.
De opname van Anton de Kom in de herijkte Canon van Nederland, in juni 2020, is voor het Nederlands Openluchtmuseum aanleiding om een tentoonstelling te wijden aan het levensverhaal van deze bijzondere en inspirerende persoonlijkheid. We hebben daartoe samenwerking gezocht met de Surinaamse kunstenaar Ken Doorson. In samenwerking met studenten van de Nola Hatterman kunstacademie in Paramaribo en jongeren bij het Forensisch Centrum voor Adolescenten in Amsterdam en Assen, boetseerde Doorson bijna 300 gezichten voor een levensgrote installatie. De gezichten zijn op ware grootte en dragen gezamenlijk het holografisch portret van Anton de Kom. Voor de gezichten gebruikte Doorson roodbakkende klei die hij heeft gemaakt van aarde uit het district Para in Suriname, De Koms geliefde geboorteland. De bevolking daar gebruikt deze aarde voor het maken van kruiken.
Ken Doorson zegt zelf over zijn kunstwerk: “Papa de Kom - een koosnaam die veel werd gebruikt tijdens het leven van De Kom - verbeeldt de vele mensen die Anton de Kom hoop gaf, door te luisteren en hen een perspectief te bieden. In het werk staat het menselijke verhaal centraal, vooral dat van diegenen in de samenleving die leven onder zware en onrechtvaardige leefomstandigheden. Met Papa de Kom wil ik Anton de Kom als mens dichter bij de bezoeker brengen.”
Of en hoe dat gelukt is kun je tot 14 januari 2024 zelf ervaren in het Nederlands Openluchtmuseum.
Hubert Slings
Wetenschappelijk medewerker