Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem

U moet Javascript inschakelen om deze website te bezoeken.

Nederland Waterland

Al eeuwenlang weten Nederlanders hoe ze zich tegen water moeten beschermen. Vroeger bouwden mensen terpen om op te wonen, daarna kwamen de dijken en molens en nog later gemalen en deltawerken om ons land en zichzelf te beschermen.

En dat niet alleen, Nederlanders weten door die eeuwenlange ervaring ook heel goed hoe ze water kunnen gebruiken. Zo werden dorpen vroeger gebouwd aan de oever van een rivier. Goederen konden zo makkelijk vervoerd worden en konden inwoners van het dorp veel geld verdienen met de handel. Liepen de zaken heel goed, dan groeide een dorp vaak uit tot stad zoals bijvoorbeeld Amsterdam.

95% van de Europese droogmakerijen kun je vinden in Nederland.

Een andere manier om de strijd tegen water te winnen, is door het weg te pompen. Dat gebeurde bijvoorbeeld in Flevoland, doordat een groot deel van de voormalige Zuiderzee werd drooggelegd. 100 jaar geleden was hier niets anders dan zee en was het water vaak een gevaar voor de mensen die eromheen woonden. In 1924 wordt er daarom een begin gemaakt aan Flevoland en ruim zestig jaar later is Nederland een twaalfde provincie rijker.

95% van de Europese droogmakerijen kun je vinden in Nederland. Al in 1612 werd bijvoorbeeld de Beemster drooggelegd met behulp van 43 windmolens. De molens zorgden niet alleen voor de drooglegging van het gebied, maar ook voor het op peil houden van het water. Aan het eind van de 19e eeuw worden veel molens vervangen door stoomgemalen en nog later door elektrische pompen. Al die inpolderingen en droogleggingen bewijzen dat Nederland niet bang is om de strijd met water aan te gaan.

Niet alleen de dijken en gemalen zorgen ervoor dat Flevoland droog blijft, ook de aanleg van de Afsluitdijk heeft ervoor gezorgd dat de nieuwe provincie en delen van Noord-Holland en Friesland niet meer rechtstreeks in verbinding staan met de onvoorspelbare zee. Na Noord-Holland verspreidde het droogmalen van gebieden zich onder andere naar Friesland, een provincie met veel water. Het waterpeil werd daar jarenlang op peil gehouden met windmolens en sluizen, maar dat was niet genoeg toen eind 19^e eeuw en begin 20^e eeuw grote delen van Friesland onder water kwamen te staan.

Ondanks dat Nederland nooit bang is geweest om de strijd met water aan te gaan, zijn een aantal rampen ons land niet bespaard blijven.

Het Ir. D. F. Woudagemaal in Lemmer werd daarom in 1920 door koningin Wilhelmina geopend en is het grootste, nog werkende, stoomgemaal ter wereld. Tot op de dag van vandaag is het gemaal nog altijd een grote toevoeging voor de Friese waterhuishouding.

Ondanks dat Nederland nooit bang is geweest om de strijd met water aan te gaan, zijn een aantal rampen ons land niet bespaard blijven. Zo heeft Nederland door de eeuwen heen ontzettend veel overstromingen gekend, waarvan de laatste – en wellicht de meest bekende – de Watersnoodramp in 1953 is. Een ingrijpende gebeurtenis die ook een plekje in het Openluchtmuseum heeft gekregen.

Vriend of vijand? Het mag duidelijk zijn dat Nederland een haat-liefde relatie heeft met water. Nederlanders hebben hun eigen land vorm gegeven door in te grijpen in de natuur. Het water heeft ons veel gebracht, zoals handel en welvaart, maar vormt ook nog iedere dag een bedreiging voor ons land. Nederland heeft leren omgaan met water, maar of we de strijd altijd blijven winnen… de tijd zal het leren.

Bekijk bovenstaande video om interviews te zien met Hein van der Tholen (voormalig werktuigkundige Wortmangemaal), Yldau de Boer (gemaalchef van het Woudagemaal) en Tim Smeets (conservator Openluchtmuseum).

Dit vind je misschien ook leuk

Water: vriend óf vijand?

Podcast: Kleine geschiedenis, grote verhalen

Vanuit de opkamer van Herberg de Hanekamp maken we 'Kleine geschiedenis, grote verhalen': een podcastserie van het Nederlands Openluchtmuseum. Met schrijvers en wetenschappers duiken we in het verleden en met medewerkers van het Openluchtmuseum bespreken we bijzondere collectiestukken uit het park én het depot en nemen we een kijkje achter de voordeur van de mensen die vroeger leefden.
Het verhaal van Ada Meurs

In onze videoserie ‘Het verhaal van’ ontdek je wat de presentatoren van het Nederlands Openluchtmuseum zo leuk en uniek vinden aan hun werk.
De zee geeft, de zee neemt

Een herinnering aan het water

In 1421 werd het zuidwesten van ons land getroffen door een enorme overstroming. De dorpen in de Grote Waard nabij Dordrecht werden door het water verzwolgen of onbewoonbaar. De storm die wij kennen als de Sint-Elisabethsvloed heeft zelfs ons landschap blijvend veranderd; want waar vroeger werd gewoond en geakkerd vind je nu de Biesbosch.